Каб што-небудзь засталося,
Трэба памяць берагчы –
І ў снапы збіраць калоссе,
І ў гаючыя ключы
Успамінаў незабыўных
Дзень наступны акунаць:
Што было – ўсё будзе дзіўным…
Вось і сёння пачынаць
Буду новую гаворку,
Вершаваны свой раман.
М і к о л а .
…Пазаўчора надвячоркам
Да мяне заходзіў пан:
Пан Яцкоў* - паэт, музыка,
Старажытны сябра мой.
“Дай, - крычыць, - з твайго арыка
Мне глытнуць! І пэндзаль* свой
Падрыхтуй, бо праца будзе –
Зараз што табе скажу!..”
Сеў, прыняў сто грам на грудзі,
Каб пазбегнуць мандражу*,
І пачаў апавяданне –
І цягнулася да рання
Гэта нізка дзіўных слоў…
Ш ч о д р а с ц ь .
“Братка, ведаеш – адмоў
Не люблю я: калі просяць,
Я, як той, блін, піянер* !
Скажаш “не” – дык вокам косяць,
Абгаворваюць, паносяць
І псуюць увесь пленэр*.
Песень дзесьці незлічона
Я рассыпаў* – хай пяюць!
У фінансах – як варона:
Ні капейкі не даюць
Праўда, сябра мой Капланаў*
Адслюмачвае заўжды
Вельмі шчодра, без падману –
Ну, дык то ж яны, дзяды!
Там сумленне – на узроўні
І слановая там косць!
І на іх падобнай роўні
Я не бачу зараз штось.
С е л і в о н .
Ну, дык вось, браток: аднойчы,
Скажам так, бліжэй да ночы,
Зазвінеў мой тэлефон:
“Я – Святлана Селівон* !
Мне Мікуліч* расказала,
Вашы песні паказала –
Да спадобы мне яны!
Усё не тыя “ай-ны-ны!”,
Што мы чуем кожным разам!
Дайце штосьці мне папець!
Заманалі ж пераказы –
Трэба й аўтарскае* мець!”…
А мне што – няхай спрабуе!
Мо капейку дзе надзьмуе…
Эх, святая прастата!
Малады быў – цемната!..
І запела Света песні.
Помню, “Белага каня”*
Ахрысціла ў лёс.
Хоць трэсні!
Вось такая, брат, х..йня…
Потым знікла ненамнога,
А не так даўно ізноў
Нашы стрэліся дарогі, -
Ой, Панас, не маю слоў:
Засадзілі нашу Свету
У прадзюсерскі цэнтрал!
Варты ён вянка санетаў –
Той ці табар, ці кагал*.
П р а д з ю с е р ы .
Там Шаўчэнка* гоіць раны
І Ярковіч* побач з ім,
“Люба-Дорага” Святланы
І – гурт “Краскі” над усім.
Лезе шчэ туды і Грыня
Павароцці-Палішчук*,-
Не ўзарваўся б ён на міне!
І куды палез, дундук* ?..
Бо абдураць хлопцы тыя, -
Ой, прадзюсераў пільнуй:
Абяцанкі – залатыя,
Як да справы – вось вам х..й.
Ну, Ярковіч – той прасцейшы:
І абдыме, і усцешыць,
Будзе “Technics” абяцаць;
Зваў кантракты падпісаць,
Ды Шаўчэнка не дазволіў –
Пасмяяўся нам у твар:
“Вунь - у РУПІСе* вам воля!
Там ваш будзе ганарар!”…
Крыўдна: песень узялі ладна
Ды мільёны жа грабуць!
Ну, скажы ты мне, - не гады?!
А мазгі жа як ..буць!
Ну, вядома ж, славы хочуць
Незямной – і ўдзень, і ноччу:
Вунь касэту* накляпали
(Ні капейкі зноў не далі),
Па ўсіх радыё пяюць,
Тэлебачанне клююць –
У Магілёве асабліва:
Тут – Яцкоў і трэба – тут.
І ўчапіліся – на дзіва!
І праклалі свой маршрут.
У “Ранёханька”* спачатку
Зазывалі йны мяне:
“Усё, - казалі, - будзе гладка!
Слава Вас не абміне –
Вобласць цэлая пабачыць
Кампазітара свайго!
Трэба Вам на педарачу!
А-га-га ды о-го-го!”…
“А навошта?” – я падумаў, -
Абыдуцца без мяне.
Тут як-небудзь ды без тлуму
Пагляджу іх у кіне.
Т э л е п е р а д а ч а .
Ледзь падняўся раніцою:
Сем гадзін! Ой, Божа ж мой! –
Сплю я шчэ такой парою,
Мой ты вечны неспакой!..
“Panasonic” пхнуў у плечы –
Ну, паказвай, давай!
О, дзяўчыначка шчабеча,
Ды натхнёна так аб нечым
Непаўторным, добрым, вечным!
Не гаворка – чысты рай!..
Братка мой, гляджу: вылазіць
Пан Шаўчэнка з-за куліс –
Саматужным гэткім князем,
І глядзіць з прыжмурам, ліс!
І за словам цягне слова,
І, вядома ж, пра Яцкова
Выціскае штось з сябе,
Сам з сабой у барацьбе –
Бо няма ж мяне там побач,
Хоць і быў “Прыйсці!” загад.
Ну, а што, калі хвароба?
Ці мяне пабіў дзе град?..
Тут вядучая паціху
Ды за плечы гэта ліха –
І паночка пхнула вон.
Праз імгненне Селівон
З нейкім парубкам патлатым* -
Ці то сонным, ці паддатым –
Заляцела ў тую хату,
На канапу ды ў галоп,
І адразу – прама ў лоб:
“Самы лепшы кампазітар –
Ну, вядома ж, ваш Яцкоў!”
А вядучая: “Ідзі ты!” –
Селівон: “Ja, ja!* Без слоў!”
І запела “Маму з татай”*:
Першай фразы, блін, няма!
Патаптала мае грады!
Працаваў я што – дарма?!
А народу – да спадобы:
У вядучай слёзы, бач, -
Адчувальная асоба
На чале тых перадач.
Хто ты, дзеўчына-зазноба?
Тут пачуў: “Аксана Ткач”*.
А тым часам перадача
Набыла свой паталок –
Селівон з лахматым мачо*
Прадудзелі “Грабяшок”*
І пабеглі. Ну і ладна!
Вось бывае як, браток!..”
Тут Мікола змоўк дакладна,
Кавы выхлебаў глыток,
Пасядзеў, падумаў трошкі,
Уздыхнуў: “Мае вы мошкі!..”
І прадоўжыў песню зноў.
П р а п а н о в а .
“Знаеш, браце, ад высноў
Я цягну ўсё гэта роўна –
Каб ты лепей зразумеў.
Ну, а зараз – аб галоўным.
Азірнуцца не паспеў –
Тэлефон узвіўся зыкам:
“Добры дзень! Аксана Ткач!
Ой, зрабіць мне трэба з шыкам
Перадачу! Хоць ты плач!..
“Люба-Дорага” сказала,
Што Вас ведаюць шчэ мала
Й да іх табара-кагала
Трэба Вас, блін, падключаць!
А ці можам мы сустрэцца –
Вершам, песняю сагрэцца
І на камеру ўсё зняць?”
Чаму нельга? Калі ласка!
Праўда, тут ужо была
З Бардзілоўскай ператраска –
Вёска, помню, ой гула!..
Ну, дамовіліся ладам.
Ды з-за тых любімых гадаў
Пераносілі не раз:
То гастрольныя прынады,
То ў Ярковіча як раз
З Прэзыдэнтам перамовы;
То не дояцца каровы,
То не лепшыя умовы,
То – глядзі ты! – у Яцковых
Выступленне у шпіталі*…
“Ну, мяне вы, блін, дасталі! –
Ўжо Аксана лямантуе, -
І нашто я ўлезла ў тую
Авантуру для дурных?!”
Хутка, праўда, выпаў міг:
Усё, дамова – мы і “Люба”,
І вада з агнём, і трубы,
І грамы фанфараў тых!..
Ну, з дрыжэннем у каленях,
На сабаках ды аленях
Паляцелі мы з Брылёў
Прама ў стольны Магілёў.
Т э л е с т у д ы я .
Тэлебачання будынак*.
Дзверы. Дзядзька з кабурой:
“Так: стаяць! А ну, куды вы?
Не шуткуйце тут са мной!
Да Аксаны? Хто такая?
А-а, з “Ранёханькі”? Лады!
Пачакайце – пагукаю.
Прыйдзе – пойдзеце тады!”
Пазваніў. Бяжыць дзяўчына –
Да высокая, аднак!
Зараз будзе нам учынак –
Гэта ж вам не проста так!..
На другім паверсе. Мама! –
Колькі ж фэйсаў дарагіх!
Нібы тэлепанарама
Вунь і тых, і тых - жывых!
Можна нават іх памацаць
І гаворку з імі збацаць, --
Во, Панас, куды я ўлез,
У які, ты глянь, працэс!..
Тут адзін з іх адарваўся
Ад камп’ютарнай гульні:
“Ксана, чуеш – без ху..ні
Дзень твой сёння не застаўся:
Там Ярковіч абкрычаўся –
Паляцелі рамяні.
І сядзяць сярод Бялыніч,
Недзе там машыну чыняць,
Са спазненнем будуць тут.”
Я падумаў: о, зэр гут !
Нешта з імі сустракацца
І ізноў перасякацца –
Ну, ніякага жадання!
Мо таму, што на падмане
Не збудуеш – а ні-ні!
Трэба ж правілаў гульні
Хоць прытрымлівацца неяк,
А то, хлопцы, прападзём:
Так застудзіць ды завее,
Што й шляхоў не разбяром…
П а д р ы х т о ў к а .
Ну, дык вось. Унізе – зала,
Усяго жа там навалам –
Тэлекамер, правадоў,-
Аж заблыталася Ала*,
Покуль лезла да стулоў;
Нават з “плазмай” тая хата –
Вунь экран тырчыць які!
Лепшы з лепшых аператар
(Так сказалі!) усё заўзята
(Што здзіўляе – і без мата!)
Аглядае з-пад рукі.
Гэта сам Сяргей Вішнеўскі* -
Супер – пупер – экстра – клас!
“Так, - глядзіць, - куды брылеўскіх
Мы запхнём на гэты раз?
Можа, тут вось – на канапе?
Не, вось тут: пад сіні фон
Добра будка ў кадр патрапіць!
Так, чапляйце мікрафон!”
Прышпандорылі “пятлічку”
(“Раз-раз-раз – і на матрац!”),
Усіх зрабілі пераклічку –
Усе на месцах. У добры час!
З а п і с .
Белакрылыя пытанні
Паляцелі да мяне:
Пра высокае абранне,
Пра культурнае ўзніманне,
Пра надзеі, спадзяванні
На радзіннай старане…
У гэта ўсё зачаравана
Углядалася Аксана, -
І было мне добра бачна,
Што ўзнікае перадача,
Што скразной драматургіі
Вымалёўваецца шлях;
Што адказы ўсе даўгія
І занадта ўжо ліхія
Будуць рэзацца. Ой, жах!..
Зіхацеў бы шчэ бясконца,
Нібы чэрвеньскае сонца,
Нібы той сівенькі круль,
Але ёсць расклад, дарэчы, -
Ён пачаў піхаць у плечы
І пагнаў усіх адтуль.
Р а з м о в а .
Доўга шчэ мы размаўлялі
Каля лесвіцы крутой
Пра жыццёвыя каралі
Пад адвечнаю слатой –
І ніяк нагаварыцца,
Словам, думкай наталіцца
Не маглі. Бывае ж так!..
І галоўнае – мастак
Узяў у рукі справу гэту!
Вось якія ў нас кабеты!..
А ты кажаш: “Бабы, бабы!”, –
Так узвіцца ў неба нам бы!
То ж – багіні! Паглядзі!
А не бачыш – дык сядзі!”…
Уздыхнуў Мікола з густам,
Варухнуў ссівелым вусам,
Паўхвіліны памаўчаў
І ізноў рыпець пачаў:
“Ты ж, мой братка, разумееш,
Што вось гэта ўсё – падзея,
Што адной размовы мала,
Што для добрага фіналу
Трэба бачыць і Брылі* -
Дзе бярозкі, хаткі, сала,
А ў нябёсах – жураўлі*.
А ў кішэнях – вецер свішча,
Як гавораць – хоць шаром.
Дзе б знайсці якую тышчу,
Каб гасцям сказаць: “Шалом!”* ?
От, жыццё якое, братка!
І куды нас завядуць?..
А назаўтра ненаглядка
Ў Магілёў дарогай гладкай
Паляцела: мо, дадуць
Хоць якіх капейчын трохі?..
Не дарэмна біла ногі –
Нешта ўсё ж такі далі!
Г о с ц і .
А тым часам загулі
Ўсе брылеўцы: “Едуць, едуць! –
Вунь пабіты “Рафік”* прэ!”…
І бягуць, як чуркі*, следам, -
Чорт іх сам не разбярэ!
Вось і госці дарагія!
З імі – Ала, з ёй – тугія
Хатулі: абедаць будзем!
Ёсць жа Бог на свеце, людзі!..
Вунь Аксана сваім вокам
Выбірае магістраль;
Лезе вунь з машыны бокам
Аляксеенка Віталь* -
Цягне стос апаратуры;
І Мікола тут – шафёр.
Д о м к у л ь т у р ы .
Расчыніўся Дом культуры,
А на сцэне – слаўны хор*:
Беларускія ўсе строі,
Хваляванне і імпэт.
Й пачалося: “Усіх пастроіць!
Ой, такіх не бачыў свет:
Усміхайцеся хоць троху –
Так жа нельга камянець!
Ды каб смех быў, а не рогат!
Ды і часу ў нас нямнога –
Трэба шмат чаго паспець!”…
І круціўся безупынна
Артыстычны той віхур, -
Усё было належным чынам,
І Аксана, нібы з гліны,
Вырабляла свой ажур*.
Ну, а потым – наваколле,
І бярозкі, і палі, -
Усё адыгрывае ролю,
Бо патрэбна, каб Брылі
Абазначыліся пэўна
У кантэксце тым напеўным,-
То ж кіно, браток ты мой!..
Х а т а .
Напаследак за сабой
Павялі да хаты роднай
Праз аблуплены пад’езд,
Праз суседскі інтарэс:
Ды на то ж яны суседзі –
Каб усё, як след, агледзець,
Каб усіх абгаварыць,-
Маць іх так іці ядрыць!
Тут яшчэ сабака мой*
Паказаў хрыпаты голас –
Аж збялеў шафёр Мікола:
“Убярыце псіну! Ой!..”
Ну, насілу адцягнулі
Ваўкадава ад яго –
І з палёгкай уздыхнулі,
І ізноўку да ўсяго,
Што патрэбна, прыступілі:
Паглядзелі, пахадзілі,
Абышлі “іканастас”*,
Тэлекамеру ўключылі
Вось ужо ў каторы раз.
Алу добра так здымалі,
Усё пытаннямі пыталі –
Ледзь адбілася ад іх.
Потым гэтым вось народам
Смачна елі бутэрброды –
І бясконцым быў той міг…
А напрыканцы імпрэзы
Паказалі “Гронку бэзу”*;
Пад слупом, што ля дарогі,
Пастаялі, нібы пні,
І да сонечнай аблогі,
У далёкія агні
Паляцелі лёгкім ветрам…
К о д а .
Братка, нават цяжка ўпетрыць,
Што здымалася кіно,
Што пакруціцца яно
На дзяржаўных двух каналах!..
Во брылеўцам шчэ навала –
Як ім гэта перажыць?..
Ну, а нам што? Будзем жыць!..”
І замоўк сівы музыка,
І ўздыхнула цішыня,
Зачапіўшыся за зыкі
Адыходзячага дня,
Увабраўшы голас гэты
З інтанацыяй паэта, -
Нешта ж чоркае хлапец…
Вось і ўсё, сябры.
Канец.
14 – 21 чэрвеня 2003 г.
З а ў в а г і і т л у м а ч э н н і
Мікола Адамавіч Яцкоў – кампазітар і паэт, дырэктар Брылеў-
скага сельскага Дома культуры Магілёўскага раёна.
Пэндзаль – пучок шчаціння, валасоў або шэрсці, прымацаваны да
ручкі, які служыць для нанясення фарбы, клею і падобнага на па-
верхню чаго-небудзь.
Леў Мільяненкаў у сваёй кнізе “По ту сторону закона. Энцикло -
педия преступного мира” вызначае так: Мандраж – испуг; страх
быть разоблачённым.
Ад французскага pionnier – першапраходзец, пачынальнік, той,
хто пракладвае новыя шляхі ў якой-небудзь вобласці дзейнасці.
Ад французскага plein air вольнае паветра – жывапіс на адкры-
тым паветры (у супрацьлегласць жывапісу ў майстэрні); пленэр-
ным жывапісам называецца звычайна жывапіс, які імкнецца да
перадачы натуральнага асвятлення і вольнага асяроддзя і ўтвара-
ючы рэальныя адценні колеру, непасрэдна назіраемыя ў прыро-
дзе.
На момант разгарнуўшыся падзей Мікола Яцкоў напісаў каля
650 песен на вершы шматлікіх паэтаў.
Ізмаіл Львовіч Капланаў – кампазітар.
Святлана Селівон – спявачка, салістка ансамбля “Люба-Дорага”.
Надзея Анатольеўна Мікуліч – спявачка, заслужаная артыстка
Рэспублікі Беларусь, выканаўца песні М.Яцкова “Адчапіся ад мяне” (словы Івана Басецкага).
С.Селівон спявала выключна народныя песні, і менавіта песні
М.Яцкова былі першымі аўтарскімі ў яе рэпертуары.
Песня на верш Сцяпана Сяргея.
І цыганскі табар, і жыдоўскі кагал тут вельмі дакладныя для
характарыстыкі сутнасці пазначанага прадзюсерскага цэнтра.
Валеры Ігаравіч Шаўчэнка – кіраўнік прадзюсерскага цэнтра
“Группа “Краски”.
Аляксандр Леанідавіч Ярковіч – дырэктар прадзюсерскага цэнтра
“Группа “Краски”.
Рыгор Ізяслававіч Палішчук – спявак.
Леў Мільяненкаў у сваёй кнізе “По ту сторону закона. Энцикло-
педия преступного мира” вызначае так: дундук – бестолковый
человек.
“Республиканское Унитарное Предприятие Интеллектуальной
Собственности” па ахове аўтарскіх правоў.
Аўдыёкасэта “Вечеринка «Любо-Дорого»”, куды ўвайшлі тры
песні Міколы Яцкова на словы Пятра Сырадоева: «Ах, гармонь!»,
«Весною в счастье верится» и «Заветные слова».
Ранішняя праграма Магілёўскага абласнога тэлебачання.
Ігар Волкаў – гітарыст і баяніст ансамбля “Люба-Дорага”.
З нямецкага: “Так, так!”
Песня Міколы Яцкова на верш Леаніда Пранчака.
Аксана Ткач – вядучая праграмы “Ранёхонько”.
Слова, якое прыйшло аднекуль з іспанскай мовы, і абазначае
мужчыну, які заўсёды праяўляе свае мужчынскія якасці – муж-
насць, прыгажосць, моц, розум і г.д.
Песня Л.Шурмана на словы М.Цвятаевай.
Маецца на ўвазе перадача Магілёўскага абласнога тэлебачання,
якую ў 1999 годзе здымала ў Брылях Наталля Ўладзіміраўна Бардзілоўская.
Маецца на ўвазе выступленне Алы і Міколы Яцковых 12 чэр-
веня 2003 г. ў Магілёўскай гарадской бальніцы хуткай дапамогі.
Магілёўскае абласное тэлерадыёаб’яднанне месціцца па адра-
су: г.Магілёў, вул.Першамайская, 83. Склад аб’яднання: тэлека-
нал “Магілёў – 1”, радыёстанцыя “Радыё Магілёў”. Аб’ём вяш-
чання: ТК “Магілёў – 1” – 12 гадзін вяшчання кождзённа па Магі-
лёўскай вобласці з ахопам часткі раёнаў Гомельскай, Віцебскай
і Мінскай абласцей; РС “Радыё Магілёў” – 15 гадзін вяшчання
кождзённа па Магілёўскай вобласці, а таксама памежным раёнам
іншых абласцей Рэспублікі Беларусь і Расійскай Федэрацыі.
Нямецкае Sehr gut! - Вельмі добра!
Ала Міхайлаўна Яцкова – жонка Міколы Яцкова.
Сяргей Вішнеўскі – аператар Магілёўскага абласнога тэлебачан-
ня, муж А.Ткач.
Вёска ў Магілёўскім раёне, дзе жывуць і працуюць Ала і Міко-
ла Яцковы.
Тут гучаць матывы верша Міколы Яцкова “Мая вёска”:
Не на ўсіх яна картах ёсць –
Гэта вёсачка з назвай ціхай,
Дзе прабегла мая маладосць, Дзе ўсяму я вучыўся пакрыху,
Дзе гарыць васільковае неба
І ў прасторы плывуць жураўлі…
Мне, здаецца, нічога не трэба,
Бо ўжо ёсць у мяне Брылі.
Жыдоўскае “Шалом” - “Вітаю” - שלרם
«RAF» - вядомая ў савецкія часы марка мікрааўтобусаў, выпускаліся ў г.Рызе (Латвія).
Не вельмі добрая мянушка прадстаўнікоў усходніх народаў.
Віталь Аляксеенка – аператар Магілёўскага абласнога тэлеба-
чання.
Фальклорны ансамбль “Зараначка” Брылеўскага СДК.
Леў Мільяненкаў у сваёй кнізе “По ту сторону закона. Энцикло-
педия преступного мира” вызначае так: ажур – всё хорошо, поря-
док..
Чак, сабака пароды “нямецкая аўчарка”.
Фотаздымкі на сцяне аднаго з пакояў у кватэры Яцковых, на якіх
Мікола і Ала сфатаграфаваныя з рознымі вядомымі дзеячамі бе-
ларускай культуры і палітыкі.
Песня Міколы Яцкова на верш Тамаша Ляшонка.